1. Dàn ý phân tích giá trị lịch sử và giá trị văn chương của bản Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh
Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề: Giới thiệu về tác giả Hồ Chí Minh.
Nêu vấn đề: Bản Tuyên ngôn mang giá trị lịch sử và giá trị văn chương của bản Tuyên ngôn.
Thân bài
– Giá trị về mặt lịch sử:
- Tác phẩm tố cáo tội ác của thực dân Pháp và phát xít Nhật.
- Tái hiện lại những đau thương mà người dân Việt Nam phải gánh chịu.
- Vạch trần luận điệu xảo trá, âm mưu đớn hèn của chính quyền thực dân.
Khẳng định cục diện chính trị mới “Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị,… Dân chủ Cộng hòa”. - Khẳng định nền độc lập, tự do của dân tộc; lời tuyên thệ quyết tâm giữ gìn nền độc lập, tự do đó bằng tất cả sức lực, tính mạng và của cải.
⇒ Bản Tuyên ngôn mở ra một kỉ nguyên mới cho dân tộc – kỉ nguyên của độc lập, tự do và chế độ xã hội chủ nghĩa.
– Giá trị về văn chương:
- Lời lẽ ngắn gọn, súc tích.
- Chứng cớ xác thực, giàu sức thuyết phục.
- Lí lẽ đanh thép, sắc bén, hùng hồn.
- Lời văn thống thiết, khơi gợi xúc cảm trong người đọc.
– Nghệ thuật “gậy ông đập lưng ông” được vận dụng một cách linh hoạt, khéo léo.
Kết bài
- Khẳng định lại giá trị lịch sử và giá trị văn chương của bản Tuyên ngôn độc lập.
- Nêu cảm xúc, suy nghĩ của bản thân về tác phẩm đó.
2. Phân tích giá trị lịch sử và giá trị văn chương của bản Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một nhà cách mạng lỗi lạc, một nhà chính trị kiệt xuất và là một nhà văn tài ba. Bác ra đi để lại cho nền văn học nước nhà những tác phẩm lớn lao và giàu giá trị. Và có lẽ, ngày 2/9/1945 đã được ghi vào dấu mốc chói lọi trong lịch sử dân tộc, không ai không thể quên được hình ảnh vị Cha già kính yêu dõng dạc đọc Bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Hàng vạn đồng bào khắp cả nước lắng nghe những lời thiêng liêng ấy trong giây phút huy hoàng của Tổ quốc thân yêu. Bản Tuyên ngôn độc lập ra đời mang giá trị lịch sử và giá trị văn chương vô cùng to lớn.
Về mặt lịch sử, tác phẩm là bản án tố cáo đanh thép tội ác của thực dân Pháp trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá,… và sự tàn bạo của phát xít Nhật đã gây ra cho đất nước ta. Tái hiện lại sự thật lịch sử đau thương mà hàng triệu người dân phải gánh chịu trước những âm mưu đê hèn, luận điệu xảo quyệt của chính chúng. Vạch trần tính tiểu nhân, phản bội của chính quyền thực dân khi quỳ gối đầu hàng dâng nước ta cho Nhật, buộc ta phải chịu đồng thời hai tầng xiềng xích, khiến bao người khốn đốn, khổ cực. Tác giả cũng đã vạch ra kết quả về cục diện chính trị mới: “Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.”
Bác cũng khẳng định phần thắng thuộc về ta, phe chính nghĩa, từ trong nô lệ, gông cùm, dân ta đứng lên đấu tranh giành độc lập tự do cho dân tộc: “Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập chế độ Dân chủ Cộng hòa”. Bản tuyên ngôn cũng tuyên bố xoá bỏ quan hệ của chúng ta với thực dân, vô hiệu các hiệp định đã kí với Pháp trước đó, hủy bỏ mọi đặc quyền của chúng tại Việt Nam. Nó có ý nghĩa trong việc khẳng định sự tự do, không phụ thuộc của ta vào bất kì điều gì lên quan đến Pháp. Là tiếng nói tự hào trước truyền thống yêu nước, bất khuất của dân tộc ta trải qua hàng ngàn năm lịch sử. Là lời khẳng định thiêng liêng, lời tuyên thệ quyết tâm giữ gìn nền độc lập cho dân tộc bằng tất cả sức lực, tính mạng và của cải: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do, độc lập”, “và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập”. Bản tuyên ngôn độc lập mở ra một kỉ nguyên mới cho dân tộc trong tiến trình giải phát triển của lịch sử: Kỉ nguyên của độc lập, tự do, chủ nghĩa xã hội. Tuyên bộ chấm dứt chế độ phong kiến hàng ngàn năm, khẳng định quyền tự chủ, quyền bình đẳng của nước ta trên trường quốc tế, mở ra một trang sử mới đầy hào hùng cho dân tộc.
Không chỉ mang giá trị lịch sử, Tuyên ngôn độc lập còn mang giá trị văn chương to lớn, cho thấy tài năng bậc thầy trong ngòi bút chính luận của Hồ Chí Minh. Đó là một áng văn chính luận mẫu mực nhất, thuyết phục và có sức hấp dẫn nhất. Bằng lời lẽ ngắn gọn, súc tích, chứng cứ được hun đúc từ thực tế khách quan, lí lẽ sắc bén, đanh thép, bản tuyên ngôn đã tố cáo rõ tội ác thực dân “trời không dung, đất không tha” của thực dân. Lời văn vừa sống động, gây xúc động lòng người, khơi gợi sự đồng cảm trong lòng người đọc, người nghe. Sử dụng nghệ thuật “gậy đập lưng ông” đã giáng đòn nặng nề vào phe thực dân. Bằng sự am hiểu sâu rộng và trái tim thiết tha với dân tôc ngôn ngữ điêu luyện, Bác đã dành trọn cả trái tim và tâm hồn mình vào từng lời, từng chữ của bản tuyên ngôn. Chính những điều ấy đã thể hiện được tư tưởng lớn lao và nhân cách cao đẹp trong tâm hồn vị Cha già kính yêu của nhân dân.
Tuyên ngôn độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh quả xứng đáng là một áng văn bất hủ, còn mãi với non sông, đất nước, không chỉ giàu giá trị lịch sử mà còn mang đậm giá trị văn chương, mãi trường tồn cùng thời gian.
3. Giá trị lịch sử và chất chính luận trong Tuyên ngôn độc lập
Chủ tịch Hồ Chí Minh vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam, một nhân cách lớn lao và một tâm hồn vĩ đại. Bác đã để lại cho nền văn học nước nhà những trang thơ, trang văn thấm đẫm lòng yêu Tổ quốc, yêu nhân loại.
“Vần thơ của Bác vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông bác ngát tình”
Và có lẽ không chỉ với riêng thơ đâu, những câu chuyện kể hay những trang văn chính luận mẫu mực cũng được ngòi bút của Người viết nên đầy sâu sắc mà kiên định như thế. Bản Tuyên ngôn độc lập lịch sử được trịnh trọng tuyên bố trước toàn thể nhân dân ngày 2-9-1945 đã trở thành áng văn bất hủ mang giá trị lịch sử to lớn và thể hiện tính chính luận rõ rệt, đầy sức thuyết phục.
Về tính lịch sử, bản Tuyên ngôn đã vạch rõ âm mưu tàn độc của bọn thực dân. Sự tính toán ích kỉ, xảo quyệt của thực dân Pháp đã được chứng minh qua thực tế lịch sử, chúng đã “lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta”. Chúng đã phản bội lời lẽ thiêng liêng của cha ông chúng để lại, lời tuyên ngôn của Pháp vẫn còn đó, là chứng cứ rành rành cho việc làm thất đức và vô lương tâm của quân đội Pháp. Bác đã vạch rõ tội ác qua hành động tàn nhẫn của chúng trên mọi mặt của đất nước ta cả về kinh tế, chính trị, văn hoá, giáo dục. Hành động của chúng khiến nạn đói hoành hành, sưu cao thuế nặng làm người dân cơ cực. Tự do, dân chủ bị kìm hãm, bao người yêu nước bị tàn sát dưới lưỡi gươm lạnh lùng của chúng, chính sách ngu dân tàn bạo với âm mưu đồng hoá dân tộc ta, tất cả đều được dựng lên những năm tháng bi thương với tiếng nói căm phẫn và uất ức. Đó là tất cả những gì mà người dân của một đất nước nhỏ bé yêu hoà bình phải gánh chịu. Đó là sự thật được lịch sử chứng minh, bao thảm hoạ đau thương mà nhân dân Việt Nam phải gánh chịu. Và còn nhục nhã, đê hèn hơn khi Pháp bán rẻ nước ta cho Nhật, buộc nhân dân ta phải chịu đựng hai tầng áp bức, thẳng tay giết chết tù binh, khủng bố Việt Minh. Những tội ác tày trời, man rợ và đầy đê tiện của Pháp. Bản tuyên ngôn còn thể hiện được tinh thần anh dũng chiến đấu của nhân dân ta từ bao đời này, suốt ngàn năm lịch sử vẫn một lòng đoàn kết đánh đổ xiềng xích thực dân. Nhân dân đồng lòng nổi dậy giành chính quyền về tay. Khẳng định xoá bỏ chế độ phong kiến tồn tại hàng ngàn năm trên đất nước, lập nên một kỉ nguyên mới cho dân tộc – kỉ nguyên của độc lập tự do, xây dựng nên chế độ Dân chủ Cộng hoà, xoá bỏ mọi đặc quyền, đặc lợi và mọi liên quan với Pháp trên đất nước ta, khẳng định mạnh mẽ tính tất yếu của độc lập trên đất nước ta.
Không chỉ là một tác phẩm có giá trị lịch sử to lớn, bản Tuyên ngôn còn là văn kiện có tính chính luận mẫu mực, thể hiện tài năng trong bút pháp của Hồ Chí Minh. Mở đầu tác phẩm, Bác sử dụng trích dẫn hai bản Tuyên ngôn của Pháp và Mĩ để chứng minh cho hành động tàn ác của Pháp là đi ngược lại với đạo lí cha ông, chặn đứng âm mưu thôn tính của chúng. Nghệ thuật “gậy ông đập lưng ông” được tác giả vận dụng đầy hợp lí, khẳng định được nền độc lập của dân tộc ta là tất yếu không ai có quyền xâm phạm.
Bằng hàng loạt các dẫn chứng chính xác, lí lẽ thuyết phục, lập luận chặt chẽ trong từng câu chữ, Bác đã vạch mặt tội ác tày đình của Pháp, lên tiếng bày tỏ nỗi căm phẫn và lời tố cáo đanh thép về phía quân thù. Đồng thời, với những cảm xúc chân thật, lời lẽ chân thành mà thấu tính đạt lí, Bác đã khơi gợi trong lòng người bao cảm xúc, sự đồng cảm của nhân dân Việt Nam và bạn bè yêu hoà bình trên thế giới. Giọng văn thay đổi linh hoạt, khi thiết tha xúc động, khi phẫn uất căm hờn, khi hùng hồn cứng rắn. Bác đã viết nên bản Tuyên ngôn bất hủ giàu giá trị lịch sử và chất chính luận cho nhân dân, cho dân tộc.
