Soạn bài Tác gia Hồ Chí Minh
* Trước khi đọc:
Câu hỏi 1 (Trang 6 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bạn từng biết những sáng tác văn học nghệ thuật nào về lãnh tụ Hồ Chí Minh? Hãy chia sẻ cảm nghĩ của bạn về những sáng tác ấy.
Trả lời
– Những tác phẩm viết về lãnh tụ Hồ Chí Minh là: Búp sen xanh (Sơn Tùng); Viếng lăng Bác (Viễn Phương); Bác oi (Tố Hữu),…
– Cảm nghĩ: Những tác phẩm này là minh chứng rõ ràng cho sự hy sinh và đóng góp không ngừng của Bác đối với quê hương và nhân dân Việt Nam. Bác hiện hữu trong mỗi dòng văn, mỗi câu thơ, gợi lên hình ảnh một người đơn giản nhưng cũng vô cùng tôn nghiêm và to lớn. Không chỉ là sự sáng tạo văn học, những tác phẩm này còn là biểu tượng của tình yêu và tôn kính mà nhân dân Việt Nam dành cho Bác.
Câu hỏi 2 (Trang 6 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Kể tên các tác phẩm của tác gia Hồ Chí Minh mà bạn đã được học ở cấp Tiểu học và Trung học cơ sở.
Trả lời
Các tác phẩm của tác giả Hồ Chí Minh đã được học ở cấp Tiểu học và Trung học cơ sở: “Tuyên ngôn Độc lập” (1945), “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” (1946), và nhiều bài thơ khác như “Những câu thơ cuối các chương trong “Nhật ký chìm tàu'” (1931), “Thơ tặng các cháu nhi đồng” (1946), và “Cảnh rừng Việt Bắc” (1947).
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. Chú ý: những sự kiện nổi bật, quan trọng trong cuộc đời hoạt động cách mạng của tác giả Hồ Chí Minh.
Trả lời
– Xuất thân trong gia đình nhà Nho yêu nước ở Nghệ An
– 1910, Nguyễn Ái Quốc vào Phan Thiết dạy học
– 1911, đổi tên thành Văn Ba, rời Việt Nam sang Pháp tìm đường cứu nước.
– 1919, gửi bản yêu sách tới hội nghị Véc-xây
– 1920 tham gia ủng hộ Đảng Cộng sản Pháp
– Từ 1923-1941, hoạt động chủ yếu ở Liên Xô, Trung Quốc và Thái Lan.
2. Vai trò lãnh tụ cách mạng Việt Nam của Hồ Chí Minh được khẳng định dựa trên cơ sở nào?
Trả lời
Vai trò lãnh đạo cách mạng của Nguyễn Ái Quốc trong Việt Nam được minh chứng qua việc Người đứng đầu Hội nghị tổ chức các tổ chức cộng sản trong nước và thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự kiện này diễn ra vào đầu tháng 2 năm 1930 tại Hương Cảng (hay Hồng Kông ngày nay), Trung Quốc.
3. Liên hệ đến những đánh giá khái quát về Hồ Chí Minh mà bạn đã từng biết.
Trả lời
– Là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam
– Là vị cha già hiền từ dành cho cuộc đời mình cho đất nước.
4. Quan điểm sáng tác của Hồ Chí Minh có những điểm gì nổi bật?
Trả lời
Mỗi tác phẩm phải trở thành một công cụ chiến đấu mạnh mẽ, có tác động thực tiễn, dễ tiếp cận với công chúng, và có khả năng “dẫn dắt quốc dân trên con đường của mình”.
5. Cơ sở hình thành quan điểm sáng tác của Hồ Chí Minh là gì?
Trả lời
Xây dựng trên hiểu biết sâu sắc về vai trò quan trọng của báo chí, văn học, và nghệ thuật trong việc tạo ra sự nhận thức, giáo dục, và lan truyền thông điệp cách mạng.
6. Liên hệ đến những tác phẩm chính luận của Hồ Chí Minh đã được học hoặc đã đọc.
Trả lời
Nhìn chung, sự đánh giá về Bác thường tập trung vào vai trò lịch sử to lớn, lòng yêu nước sâu sắc, và khả năng lãnh đạo vượt trội suốt cuộc đời hoạt động cách mạng. Những phát biểu từ các nhà lãnh đạo và học giả quốc tế thể hiện sự ngưỡng mộ đối với tầm nhìn và dũng cảm của Bác trong cuộc chiến cho độc lập và tự do của Việt Nam. Đồng thời, Bác cũng được tôn vinh là một nhà thơ, với những tác phẩm thơ sáng tạo, phản ánh tình yêu quê hương và tinh thần lạc quan, kiên cường trong mọi hoàn cảnh. Với người Việt Nam, Bác Hồ không chỉ là một lãnh tụ, mà còn là biểu tượng của lòng yêu nước và khao khát tự do.
7. Truyện, kí của Hồ Chí Minh chủ yếu được viết trong những khoảng thời gian nào?
Trả lời
Chủ yếu được ra đời vào những năm ở thế kỉ XX
8. Liên hệ đến những bài thơ của Hồ Chí Minh đã được học hoặc đã đọc.
Trả lời
Bài thơ của Hồ Chí Minh như “Cảnh rừng Pác Bó”, “Bài ca Trần Hưng Đạo”, “Ai sang Niu Yoóc mà coi”, và “Bài ca du kích” không chỉ là nghệ thuật mà còn là nguồn cảm hứng và thông điệp về sự đấu tranh và hy sinh cho độc lập tự do dân tộc, đồng thời phản ánh triết lý và giá trị sống của Người, giáo dục thế hệ trẻ.
9. Chú ý: nguyên nhân dẫn đến sự đa dạng về cấu trúc, ngôn ngữ và giọng điệu trong các tác phẩm ngôn từ của Hồ Chí Minh.
Trả lời
Liên quan đến phong cách sáng tác và việc mà Bác lựa chọn đề tài, nội dung cho tác phẩm, vì Bác viết đa dạng tác phẩm.
10. Giữa hai mảng truyện, kí của Hồ Chí Minh có sự khác nhau như thế nào?
Trả lời
– Truyện của Hồ Chí Minh mang tính giáo dục và tuyên truyền cao, đồng thời phản ánh giá trị của tinh thần và đạo đức.
– Kí của Hồ Chí Minh lại mang tính chất thời sự và trung thành với hiện thực.
11. Bạn liên hệ đến những bài thơ đã học, đã đọc nào có thể chứng tỏ được sự đa dạng trong phong cách thơ Hồ Chí Minh?
Trả lời
Những bài thơ đã học, đã đọc của Hồ Chí Minh, như “Đi đường”, thể hiện tinh thần lạc quan và niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước giữa những khó khăn; “Nguyện cầu”, là biểu hiện của lòng yêu nước sâu sắc và ước mong về một Việt Nam hòa bình, độc lập; “Cảnh Khuya”, phản ánh sự yên bình và vẻ đẹp của thiên nhiên, cũng như tâm trạng trầm tư, suy tư của Người; và “Tức cảnh Pác Bó”, thể hiện tình cảm sâu đậm của Người đối với cảnh đẹp nơi Người đã sống và làm việc trong thời gian kháng chiến.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính: Văn bản trình bày những tri thức về tác gia Hồ Chí Minh: Tiểu sử, sự nghiệp văn học (quan điểm sáng tác, thành tựu sáng tác, phong cách nghệ thuật).
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Những tri thức về tiểu sử Hồ Chí Minh trong văn bản đã đem lại cho bạn cảm xúc, suy nghĩ gì?
Trả lời
Việc tìm hiểu về cuộc đời của Hồ Chí Minh qua các tài liệu đã làm cho em trải qua một dòng cảm xúc của lòng biết ơn, ngưỡng mộ và kính trọng sâu sắc đối với Bác Hồ – lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, người đã dày công hiến dâng cuộc đời mình cho sự nghiệp độc lập và tự do của quê hương Việt Nam.
Câu 2 (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bạn hiểu như thế nào về sự thống nhất giữa sự nghiệp cách mạng và sự nghiệp văn học ở tác giả Hồ Chí Minh?
Trả lời
Người coi sự nghiệp cách mạng và sự sáng tác văn học là hai phần không thể tách rời. Người sáng tác văn học không chỉ để phục vụ cho hoạt động cách mạng mà còn để thấu hiểu, ghi nhận và tôn vinh cuộc sống và những giá trị của cuộc đời hoạt động cách mạng, làm phong phú thêm tài nguyên sáng tạo cho sự nghiệp văn học của mình.
Câu 3 (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Khi nêu công khai quan điểm sáng tác của mình, Hồ Chí Minh muốn hướng tới điều gì? Dựa trên sựu suy luận và những kiến thức đã học, hãy cho biết quan điểm sáng tác của Hồ Chí Minh đã có tác động như thế nào đến xu hướng phát triển của nền văn học cách mạng Việt Nam.
Trả lời
Quan điểm sáng tác của Người nhấn mạnh rằng mỗi tác phẩm văn học phải trở thành một vũ khí, mang tính chiến đấu cao, và đạt hiệu quả thiết thực, dễ tiếp nhận với đại chúng, có khả năng “soi đường cho quốc dân đi”. Điều này đã tạo ra xu hướng văn học cách mạng, với đặc điểm là sự chân thực và dân tộc.
Câu 4 (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Vì sao có thể nói Hồ Chí Minh đã để lại cho hậu thế một di sản văn học lớn? Trong di sản văn học đó, bộ phận nào chiếm ưu thế về khối lượng? Điều này có thể được giải thích như thế nào?
Trả lời
Có thể khẳng định rằng Hồ Chí Minh đã để lại một di sản văn học đồ sộ cho thế hệ sau, với những tác phẩm mang giá trị tư tưởng và nghệ thuật đáng kể. Trong số này, văn chính luận chiếm phần lớn, thể hiện rõ mục đích đấu tranh chính trị và nhiệm vụ cách mạng qua từng giai đoạn lịch sử. Việc sử dụng văn chính luận là một lựa chọn tự nhiên và tất yếu của Hồ Chí Minh để thể hiện tinh thần đấu tranh. Với sự kiện diễn ra ngày càng nhiều, số lượng tác phẩm cũng tăng lên tương ứng.
Câu 5 (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Hãy tìm một số bằng chứng khẳng định sức tác động mạnh mẽ của những tác phẩm do Hồ Chí Minh viết ra trong cuộc đời cống hiến cho sự nghiệp cách mạng.
Trả lời
“Các tác phẩm như ‘Bản án chế độ thực dân Pháp’ và ‘Tuyên ngôn độc lập’ là minh chứng rõ ràng cho sức ảnh hưởng mạnh mẽ của văn học Hồ Chí Minh, với khả năng thể hiện quan điểm đấu tranh chính trị và truyền cảm hứng cho phong trào cách mạng.”
Câu 6 (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tìm trong văn bản những câu hay những ý lí giải tính đa dạng của phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh.
Trả lời
Những cảnh hoặc ý tưởng thú vị thứ hai thể hiện sự đa dạng trong phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh. Phong cách của Người mang nhiều dạng biểu hiện và phong phú, từ văn chính luận đến thơ ca, mỗi thể loại đều phản ánh sự sáng tạo và tài năng của Người.
Câu 7 (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bạn có cảm nhận và đánh giá như thế nào về tài năng văn học và phẩm chất nghệ sĩ của Hồ Chí Minh?
Trả lời
Tài năng văn học và phẩm chất nghệ sĩ của Hồ Chí Minh được thể hiện qua sự liên tục sáng tạo, khả năng kết hợp giữa chính trị và văn học, cùng với sự tinh tế từng đường nét trong từng tác phẩm. Điều này đã tạo ra những giá trị bền vững cho văn học Việt Nam.
* Kết nối đọc – viết
Đề bài (trang 12 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu những thu hoạch bổ ích nhất của bạn khi đọc văn bản Tác gia Hồ Chí Minh.
Trả lời
Qua việc đọc văn bản “Tác giả Hồ Chí Minh”, tôi đã được chứng kiến sự đa dạng và phong phú trong phong cách nghệ thuật của Người. Những tác phẩm của Bác không chỉ đơn thuần là các bản kêu gọi đấu tranh cho độc lập tự do mà còn là một hành trình sâu sắc vào thế giới văn học phong phú, với sự đa dạng từ văn chính luận tới thơ ca. Sự kết hợp giữa nghệ thuật và chính trị trong sáng tác của Hồ Chí Minh không chỉ mang lại nguồn cảm hứng mà còn mở ra một hướng đi mới cho văn học cách mạng. Bản chất của các tác phẩm là một lời kêu gọi yêu quê hương và tự hào dân tộc, đồng thời truyền đạt những bài học về tinh thần kiên cường, lạc quan và tình yêu thương con người. Những giá trị này không chỉ là nguồn động viên cho thế hệ tiếp theo mà còn là những hành trang quý báu để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từng dòng văn của Hồ Chí Minh là một bài học về lòng yêu nước và trách nhiệm với dân tộc, là điều quý báu nhất mà tôi đã học được từ văn bản này.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:
Tri thức ngữ văn trang 4
Tác giả Hồ Chí Minh
Tuyên ngôn độc lập
Mộ, Nguyên tiêu
Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu
Thực hành tiếng Việt trang 27