Soạn bài Hải khẩu linh từ
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (Trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Hãy chia sẻ cảm nhận về một số truyện dân gian có yếu tố kì ảo mà bạn từng đọc.
Trả lời:
Truyện “Con Rồng Cháu Tiên” là một truyền thuyết nổi tiếng của văn học dân gian Việt Nam, nói về nguồn gốc và truyền thống của dân tộc. Câu chuyện bắt đầu khi thần rồng Lạc Long Quân gặp gỡ Âu Cơ – một cô gái xinh đẹp từ xứ núi. Sau khi Âu Cơ sinh ra một bọc trăm trứng, hai vợ chồng quyết định chia tay: Lạc Long Quân dẫn theo năm mươi con xuống biển, Âu Cơ đưa năm mươi con lên núi. Dòng họ Hồng Bàng và Âu Việt, con cháu của họ, từ đó ra đời, góp phần xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam.
Câu hỏi 2 (Trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Kể tên một số truyện truyền kì có yếu tố kì ảo mà bạn biết. Bạn có ấn tượng với tác phẩm nào nhất? Vì sao?
Trả lời:
– Một số truyện truyền kì có yếu tố kì ảo:
+ Thánh Gióng
+ Chử Đồng Tử
+ Vũ nương
+ Chuyện người con gái Nam Xương
+ Mị Châu – Trọng Thủy
– Em ấn tượng nhất với câu chuyện: Mị Châu – Trọng Thủy. Vì: Trong truyện Mị Châu – Trọng Thủy, tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm và sự hy sinh của người con gái được thể hiện một cách rất rõ ràng. Mi Châu, với tình yêu mãnh liệt đối với đất nước và dân tộc, đã sẵn sàng hy sinh tất cả để bảo vệ và giữ vững chủ quyền của quê hương. Do đó, truyện Mi Châu – Trọng Thủy không chỉ là câu chuyện về sự hy sinh và lòng dũng cảm của một người con gái, mà còn là biểu tượng của tinh thần chiến đấu và niềm tự hào dân tộc.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. Giới thiệu lai lịch, chân dung nhân vật chính.
Trả lời:
– Lai lịch nhân vật chính:
+ Tên đầy đủ: Nguyễn Cơ (còn được biết đến là Bích Châu, Chế Thắng phu nhân)
+ Quê quán: Nam Định
+ Chồng: Trần Duệ Tông
=> Cung phi nhà Trần là con gái nhà quan
– Chân dung nhân vật chính:
+ Ngoại hình: Bà xinh đẹp, tài sắc vẹn toàn: “mày ngài, mắt phượng, má đào, môi son”, “Dáng người lả lướt, uyển chuyển”.
+ Tính cách: Thông minh, cương trực, mạnh mẽ, yêu nước thương dân
+ Tài năng: Có tài văn chương, thi ca; nữ công gia chánh còn biết binh pháp, thao lược, có khả năng lãnh đạo.
2. Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí có tác động như thế nào tới cảm xúc của bạn?
Trả lời
– Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí:
+ Bích Châu là người xuất hiện trong giấc mơ của vua Duệ Tông với nhan sắc tuyệt mĩ và báo mộng.
+ Sự giúp đỡ từ thần linh: Long Quân, Bích Châu
+ Có cung điện dưới biển, “cá chép hóa rồng”, “vượn biến thành người”.
– Tác động đến cảm xúc:
+ Vừa gợi cảm giác thiêng liêng, tôn kính vừa tạo nên sự ly kỳ, hấp dẫn của câu chuyện.
+ Ngoài ra còn gây sự xúc động trong lòng người đọc
3. Dự đoán về hành động ứng xử của nhân vật Bích Châu.
Trả lời
Bích Châu sau khi biết về giấc mơ, với tính cách của bà thì Bích Châu sẽ lựa chọn là người hi sinh, để đổi lại được bình yên cho đất nước.
4. Dự đoán về diễn biến câu chuyện.
Trả lời
Bích Châu sẽ báo mộng cho vua biết về những nguy hại mà sắp tới đất nước sẽ gặp phải. Nhà vua làm theo và tránh được đại họa. Vua ghi nhớ công ơn của bà và lập đền thờ để nhân dân đời đời tưởng nhớ công lao của bà.
5. Chú ý: nội dung đối thoại qua thư trao đổi giữa Quảng Lợi vương và Lê Thánh Tông.
Trả lời
Hai bên mặc dù rất tôn trọng nhau nhưng lại chưa đưa ra được tiếng nói chung về vấn đề lãnh thổ.
6. Chú ý: những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung.
Trả lời
– Luật pháp ở thủy cung dựa trên sự công bằng và chính nghĩa
– Áp dụng cho tất cả mọi người, không phân biệt địa vị, danh phận
7. Chú ý: sự lặp lại của yếu tố “giấc mộng” trong diễn biến của câu chuyện.
Trả lời
Đóng vai trò nhấn mạnh sự kỳ ảo của câu chuyện, khi qua “giấc mộng” có thể làm sáng tỏ “một phần” câu chuyện
* Sau khi đọc
Nội dung chính Hải khẩu linh từ: Kể về người con gái xứ Nam Định xinh đẹp, tài giỏi. Bà đã giúp vua Lê Thánh Tông tránh khỏi những hiểm họa nơi biên cương và chấn chỉnh lại đất nước thêm vững mạnh.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Lập bảng thống kê các sự kiện, nhân vật, chi tiết,… có tính chất linh thiêng, kì ảo xuất hiện trong văn bản.
Trả lời:
|
Sự kiện/ Nhân vật/ Chi tiết |
Tính chất linh thiêng, kì ảo |
Ý nghĩa |
|
Bích Châu |
Có phép thuật, nhan sắc lộng lẫy |
Sức mạnh của thế giới tâm linh => tăng tính kì ảo cho câu chuyện |
|
Giấc mộng của vua Trần Duệ Tông |
Mơ thấy Bích Châu báo mông về việc vua Chiêm Thành xâm lược |
Lời cảnh báo, báo mộng |
|
Giấc mơ của người con trai |
Mơ thấy mẹ mình |
Giúp con trai nhận ra mẹ, tạo điều kiện đoàn tụ |
|
Long quân |
Giúp vua Trần Duệ Tông đánh tan quân Chiêm Thành |
Sức mạnh của thần linh, thể hiện sự phù hộ |
|
Vua Trần Duệ Tông được Bích Châu cứu sống |
Thể hiện sự che chở của thần linh |
|
|
Bích Châu được minh oan |
Lòng tin vào công lí, chiến thắng của cái thiện |
|
|
Vua Trần Duệ Tông lập đền thơ Bích Châu |
Lòng biết ơn, thể hiện sự tôn kính |
Câu 2 (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Thông qua lời can gián, suy nghĩ và hành động của nàng Bích Châu, bạn có nhận xét gì về phẩm chất, đức tính của mẫu hình người phụ nữ mà tác giả đã xây dựng trong truyện?
Trả lời:
Bích Châu là người phụ nữ với những nét đẹp sáng ngời cả về ngoại hình và phẩm hạnh. Bà là người phụ nữ lễ giáo và vô cùng phép tắc; là người vợ thủy chung, son sắt và giàu đức hy sinh. Tác giả đã xây dựng một hình mẫu phụ nữ chuẩn mực theo thước đo của thời xưa: Công, dung, ngôn, hạnh.
Câu 3 (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Sự đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện đã đóng vai trò như thế nào trong việc thể hiện thông điệp của tác phẩm?
Trả lời:
Sự đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện đã đóng vai trò rất quan trọng trong việc thể hiện thông điệp của tác phẩm. Nhờ có sự đan xen đó mà câu chuyện có sự hấp dẫn, lôi cuốn đối với người đọc, giúp những thông tin lịch sử không bị khô khan mà lại vô cùng ly kỳ.
Câu 4 (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Trong số các chi tiết, sự việc kì ảo trong Đền thiêng cửa bể, theo bạn, chi tiết hoặc sự việc nào hấp dẫn hơn cả? Vì sao?
Trả lời:
Theo em/ tôi, chi tiết kì ảo gây hấp dẫn cho người đọc chính là sự xuất hiện của con rùa vàng. Sự xuất hiện này vừa tạo nên tính bất ngờ cho câu chuyện và cũng mang tính biểu tượng sâu sắc do rùa là một trong tứ linh của đời sống tâm linh.
Câu 5 (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Nêu suy nghĩ của bạn về quan điểm hiện thực của tác giả thể hiện qua:
a. Việc miêu tả “bộ máy nhà nước” của Quảng Lợi vương
b. Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương.
Trả lời:
a. Qua việc miêu tả “bộ máy nhà nước” của Quảng Lợi Vương cho thấy, tác giả đang có cái nhìn rất khách quan về vấn đề này (bộ máy vẫn còn sơ khai, vua là người nắm giữ mọi quyền hành, chưa phân quyền cấp rõ ràng,..). Để đưa ra được cái nhìn này cho thấy tác giả là người có kiến thức và tìm hiểu chuyên sâu về lịch sử nước nhà.
b. Qua nội dung của hai bức thư trao đổi giữa vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi Vương cho thấy tác giả là người có góc nhìn đa chiều trong một vấn đề, cung cấp cho người đọc rất nhiều kiến thức về lịch sử. Đồng thời đề cao tinh thần độc lập của một quốc gia, dân tộc.
Câu 6 (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Trình bày nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản.
Trả lời:
Việc khéo léo áp dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản Hải Khẩu Linh Từ không chỉ làm tăng sức hấp dẫn của tác phẩm mà còn đóng góp vào sự giàu có về ý tưởng và nghệ thuật, tạo nên một công trình văn học đáng giá và đầy tính chất nghệ thuật.
Câu 7 (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Bình luận về chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ.
Trả lời:
Đề cao niềm tin vào tâm linh của người dân Việt Nam và đồng thời cũng đề cao tinh thần bày tỏ lòng biết ơn của nhân dân với những người có công lao với đất nước. Đây là chi tiết quan trọng và là điểm sáng trong tác phẩm, giúp làm nổi bật được chủ đề và thể hiện được quan niệm của tác giả về cuộc sống.
*Kết nối đọc – viết
Đề bài (trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu cảm nhận của bạn về hình tượng nhân vật Bích Châu trong tác phẩm.
Trả lời
Bài mẫu 1:
Nhân vật Bích Châu trong “Hải Khẩu Linh Từ” được mô tả như một hình tượng phức tạp và đầy ấn tượng. Không chỉ là một cô gái xinh đẹp và dịu dàng, Bích Châu còn được tôn vinh như một vị thần linh cao quý, biểu tượng của lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm. Ban đầu, nàng là một cô gái bình thường, nhưng với tình yêu và lòng căm hận sâu đậm đối với kẻ thù ngoại xâm, Bích Châu đã hy sinh bản thân để bảo vệ đất nước. Sau khi qua đời, nàng trở thành một vị thần linh linh thiêng, luôn âm thầm hỗ trợ và bảo vệ vua chúa và nhân dân trong cuộc chiến chống giặc. Hình tượng của Bích Châu thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên và lòng yêu nước sâu sắc. Ngoài ra, đồng thời cũng tôn vinh lòng dũng cảm và quyết tâm của nhân dân trong việc đấu tranh vì tự do và chủ quyền. Bích Châu là biểu tượng cao quý, đẹp đẽ, và mang giá trị nhân văn sâu sắc, đại diện cho tinh thần yêu nước và dũng cảm của dân tộc.
Bài mẫu 2:
Bích Châu trong tác phẩm Hải khẩu linh từ là một nhân vật đáng ngưỡng mộ. Cô là một người phụ nữ thông minh, can đảm và có tấm lòng nhân ái. Bích Châu đã trải qua nhiều khó khăn và gian khổ trong cuộc sống, nhưng cô vẫn luôn kiên trì và không bao giờ từ bỏ. Sự kiên nhẫn và quyết tâm của cô đã giúp cô vượt qua mọi thử thách và trở thành một người thành công. Bích Châu cũng là một nguồn cảm hứng cho những người xung quanh, với lòng nhân ái và sự tận tụy trong việc giúp đỡ người khác. Hình tượng Bích Châu thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên, vào sự phù trợ của thần linh trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Đồng thời, nó cũng ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta. Nàng Bích Châu là một hình tượng nhân vật đẹp đẽ, cao quý, mang giá trị nhân văn sâu sắc. Nàng là biểu tượng cho lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:
Cảm hứng và sáng tạo (Trích – Nguyễn Trần Bạt)
Hải khẩu linh từ – Đền thiêng của bể (Trích – Đoàn Thị Điểm)
Muối của rừng (Trích – Nguyễn Huy Thiệp)
Thực hành tiếng Việt: Nghệ thuật sử dụng điển cố trong tác phẩm văn học
Viết bài văn nghị luận về việc vay mượn – cải biến – sáng tạo trong một tác phẩm văn học
Trình bày về việc vay mượn – cải biến – sáng tạo trong một tác phẩm văn học