Soạn bài Đời muối
* Trước khi đọc:
Câu hỏi (Trang 75 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Ngoài cách tiếp cận lịch sử thông thường qua các cuộc chiến tranh, qua sự biến đổi và tiếp nối của các triều đại, các cuộc cách mạng,… người ta còn có thể tiếp cận lịch sử bằng những cách nào khác?
Trả lời
– Qua các phương tiện truyền thông: phim tài liệu, phim truyền hình liên quan đến lịch sử,…
– Qua khảo cổ học
– Qua văn học nghệ thuật: thơ ca, nhạc họa,…
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. Chú ý đến các mốc thời gian và các sự kiện chính
Trả lời
– Mốc thời gian: 11.000 trước công nguyên
– Sự kiện chính:
+ Sói A-xi-a, loài thú săn mồi hung dữ, dần bị con người kiểm soát do được nuôi dưỡng và huấn luyện từ nhỏ.
+ Khi sông băng tan chảy, cánh đồng ngũ cốc hoang dã mọc lên.
+ Phụ nữ ở vùng Cận Đông bắt đầu trồng hạt ngũ cốc hoang.
+ Một đoàn thám hiểm phát hiện dấu tích của việc trồng rau trên đất, bao gồm đậu, củ mã thầy và dưa chuột.
2. Tìm ra mối liên hệ giữa các sự kiện, dấu mốc lịch sử với số phận của muối.
Trả lời
Số phận của muối gắn liền với những biến động lớn trong lịch sử, từ việc được coi là “vật chất thần thánh” đến khi trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày và các ngành công nghiệp.
Trong thời kỳ thuộc địa, muối không chỉ là mặt hàng thiết yếu mà còn là nguồn thu nhập quan trọng cho người dân và mục tiêu của các chính sách thuế và quản lý của chính quyền thuộc địa. Những biến động lịch sử như chiến tranh, cải cách và đổi mới kinh tế đã ảnh hưởng đến sản xuất và phân phối muối, tác động trực tiếp đến đời sống của người dân.
3. Tìm câu chủ đề của đoạn văn
Trả lời
“Công cuộc tìm kiếm muối đã tạo ra đề bài hóc búa thách thức các kĩ sư trong nhiều thiên niên kỉ, để rồi chế tạo ra những cỗ máy kì quặc nhất, cũng như những cỗ máy tinh xảo và khéo léo nhất.”
4. Chú ý giọng điệu, thái độ của tác giả.
Trả lời
– Sự kinh ngạc và thán phục
– Sự tôn trọng đối với thế giới tự nhiên
– Mối quan tâm tới môi trường
5. Tìm các từ khóa và câu chủ đề của đoạn văn.
Trả lời
– Từ khóa: Muối, Đánh thuế muối, đơn vị tiền tệ,…
– Câu chủ đề: “Muối, một yếu tố không thể thiếu trên Trái Đất, đã có một lịch sử phức tạp và quan trọng đối với loài người, từ việc săn lùng, mua bán, đến việc sử dụng làm tiền tệ và biểu tượng của sự giàu có.”
6. Chú ý những chi tiết thể hiện lập trường, quan điểm của tác giả.
Trả lời
– Tác giả sử dụng từ ngữ, mô tả, đối thoại và cốt truyện để truyền đạt niềm tin và giá trị của mình trong văn bản.
– Việc lựa chọn từ ngữ phản ánh quan điểm và giá trị của tác giả, như việc sử dụng từ ngữ tích cực hoặc tiêu cực để mô tả một tình huống.
– Mô tả chi tiết của tác giả có thể tập trung vào các phẩm chất tích cực hoặc tiêu cực của một nhân vật hoặc tình huống.
– Đối thoại của nhân vật có thể phản ánh quan điểm và lập trường của tác giả, ví dụ như việc đặt nhân vật vào các tình huống thách thức truyền thống giới tính.
– Cốt truyện của văn bản có thể truyền đạt thông điệp hoặc giá trị của tác giả, ví dụ như sự betrau khi một nhân vật vượt qua khó khăn hoặc sự thất bại cuối cùng của một nhân vật có thể phản ánh quan điểm về cuộc sống.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính: đây là một tác phẩm hấp dẫn và đầy thông tin. Nó cung cấp một cái nhìn toàn diện về lịch sử của muối, và cho thấy cách mà loại gia vị này đã ảnh hưởng đến sự phát triển của nhân loại.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 78 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tiến trình lịch sử nhân loại đã được tác giả tóm lược như thế nào? Trong tiến trình lịch sử đó, theo tác giả, muối đóng vai trò gì?
Trả lời
– Tiến trình lịch sử nhân loại:
+ Thời đồ đá: con người sống lang thang theo bầy đàn
+ Thời đồ đồng, sắt đá: con người biết trồng chọt, chăn nuôi
+ Thời hiện đại: con người với khoa học công nghệ
– Vai trò của muối: Gia vị nêm nếm, bảo quản thực tập; dùng để trao đổi hàng hóa,..
Câu 2 (trang 78 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Dữ liệu được tác giả sử dụng là dữ liệu sơ cấp hay thứ cấp? Bạn cảm nhận như thế nào về mức độ chính xác, đáng tin cậy của dữ liệu?
Trả lời
– Tác giả sử dụng dữ liệu thứ cấp.
– Độ chính xác và tin cậy của dữ liệu được đánh giá là cao, rõ ràng và tin cậy với mọi người.
Câu 3 (trang 78 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Phân tích và đánh giá cách trình bày dữ liệu của tác giả trong văn bản.
Trả lời
– Cách trình bày:
+ Tác giả sắp xếp dữ liệu theo trình tự thời gian, tạo nên một mạch truyện logic và dễ hiểu.
+ Sử dụng nhiều hình ảnh và ví dụ sinh động, hấp dẫn để minh họa.
+ Kết hợp các phương pháp trình bày như miêu tả, biểu cảm và nghị luận.
– Đánh giá:
+ Cách trình bày của tác giả khoa học, logic và dễ hiểu.
+ Giúp người đọc hình dung rõ ràng về tiến trình lịch sử và vai trò của muối.
Câu 4 (trang 78 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Góc nhìn và quan điểm của tác giả về lịch sử có gì độc đáo?
Trả lời
Góc nhìn: Tác giả nhìn nhận lịch sử từ góc độ văn hóa và xã hội, tập trung vào sự tác động của muối đối với đời sống con người và sự phát triển của xã hội.
Quan điểm:
1. Tác giả đề cao giá trị của muối trong đời sống con người:
– Muối không chỉ là gia vị quan trọng mà còn là yếu tố thiết yếu trong nhiều ngành công nghiệp.
– Muối đóng vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày, từ ẩm thực đến bảo quản thực phẩm.
2. Nhấn mạnh vai trò của muối trong quá trình phát triển của xã hội:
– Trong thời kỳ thuộc địa, muối là mặt hàng thiết yếu và nguồn thu nhập quan trọng cho người dân.
– Các chính sách thuế và quản lý của chính quyền thuộc địa đối với muối ảnh hưởng lớn đến kinh tế và xã hội.
– Những biến động lịch sử như chiến tranh và cải cách kinh tế đều ảnh hưởng đến sản xuất và phân phối muối, tác động trực tiếp đến đời sống người dân.
3. Thể hiện sự trân trọng đối với những giá trị văn hóa truyền thống:
– Muối được xem là “vật chất thần thánh” trong một số thời kỳ lịch sử, phản ánh giá trị văn hóa và tôn giáo.
– Tác giả trân trọng và ghi nhận vai trò của muối như một chứng nhân cho sự phát triển và thay đổi của xã hội qua các thời kỳ.
– Sự biến đổi vai trò của muối từ một biểu tượng văn hóa đến một mặt hàng thiết yếu cho thấy sự phát triển và thay đổi của xã hội.
Cách nhìn nhận và quan điểm này giúp người đọc hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của muối không chỉ trong ẩm thực mà còn trong các khía cạnh khác của đời sống và xã hội, đồng thời nhấn mạnh sự kết nối giữa muối và những biến động lịch sử, văn hóa.
Câu 5 (trang 78 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Theo bạn, tác giả muốn gửi thông điệp gì qua văn bản?
Trả lời
Muối là một vật phẩm thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong lịch sử nhân loại. Chúng ta nên trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống và biết ơn những thế hệ trước đã góp phần tạo dựng cuộc sống tốt đẹp ngày nay.
Câu 6 (trang 78 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nếu cần một nhan đề khác cho văn bản, bạn sẽ đặt nhan đề gì?
Trả lời:
Một số nhan đề như: Bí ẩn của muối, Muối – nét văn hóa độc đáo, Tiếng thì thầm của muối, Muối – gia vị của lịch sử,…
* Kết nối đọc – viết
Đề bài (trang 78 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Thời nay, nhân loại không còn xung đột với nhau vì tranh giành muối, nhưng vẫn còn rất nhiều cuộc chiến tranh và xung đột xảy ra nhằm tranh giành kim cương, dầu mỏ, đất hiếm, nguồn nước,… Bạn nghĩ gì về vấn đề này? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn.
Trả lời
Trong lịch sử, muối từng là nguyên nhân của nhiều xung đột, nhưng ngày nay, các tài nguyên như kim cương, dầu mỏ, đất hiếm và nguồn nước đã thay thế vị trí đó. Điều này phản ánh thực tế không thể chối cãi: nhân loại luôn khao khát và tranh giành những tài nguyên quý giá. Tuy nhiên, đáng buồn là dù tiến bộ về công nghệ và khoa học, chúng ta vẫn chưa tìm được cách hòa giải và chia sẻ tài nguyên một cách công bằng. Cuộc chiến giành tài nguyên không chỉ gây ra mất mát và đau thương mà còn làm trầm trọng thêm vấn đề bất bình đẳng và bất công. Hy vọng rằng trong tương lai, nhân loại sẽ học được cách quản lý và phân phối tài nguyên một cách bền vững và công bằng, để mọi người đều có thể hưởng lợi từ những phát minh và phát triển của chúng ta.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:
Giáo dục khai phóng ở Việt Nam nhìn từ Đông Kinh Nghĩa Thục
Đời muối
Thực hành tiếng Việt trang 78
Viết thư trao đổi về công việc hoặc một vấn đề đáng quan tâm
Tranh biện về một vấn đề đời sống
Củng cố, mở rộng trang 87