Lý thuyết Amine (Hóa 12 Chân trời sáng tạo 2025)

Lý thuyết Hóa học 12 Bài 6: Amine

A. Lý thuyết Amine

I. Khái niệm và cấu trúc

Khái niệm: Amine là hợp chất hữu cơ, có nhiều chức năng trong cơ thể sống như điều hòa sinh học, dẫn truyền thân hình.

Amine được phân loại theo bậc của amine và bản chất của gốc hydrocarbon

Đặc điểm cấu tạo, hình dạng phân tử methylamine và aniline

Lý thuyết Amine (Hóa 12 Chân trời sáng tạo 2024) (ảnh 1)

Cấu trúc phân tử methylamine

II. Đồng phân và danh pháp

Công thức cấu tạo và gọi tên amine

+ Amine có đồng phân mạch carbon, đồng phân vị tró nhóm chức và đồng phân bậc amine

+ Amine đơn chức được gọi tên như sau:

– Theo danh pháp gốc – chức

Tên hydrocarbon + amine

– Theo danh pháp thay thế:

Amine bậc một

Tên hydrocarbon (bỏ kí tự e) + số chỉ vị trí nhóm amine + amine

Amine bậc hai

Chọn mạch carbon dài nhất chứa nguyên tử nitrogen làm mạch chính

N – tên gốc hydrocarbon + tên hydrocarbon mạch chính (bỏ kí tự e) + số chỉ vị trí nhóm amine + amine

Amine bậc ba

Chọn mạch carbon dài nhất chứa nguyên tử nitrogen làm mạch chính

N – tên gốc hydrocarbon thức nhất – N – tên gốc hydrocarbon thứ hai + tên hydrocarbon mạch chính (bỏ kí tự e) + số chỉ vị trí nhóm amine + amine

III. Tính chất vật lí

– Ở điều kiện thường, amine có thể tồn tại ở thể khí, lỏng hoặc rắn

– Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi của các amine cùng bậc có xu hướng tăng khi phân tử khối tăng

– Các amine có số nguyên tử carbon nhỏ thường tan nhiều trong nước.

IV. Tính chất hóa học

1. Tính base của nhóm NH₂

Amine có tính base. Dung dịch alkylamine có thể làm quỳ tím hóa xanh, dung dịch aniline không làm quỳ tím đổi màu.

Ví dụ: CH₃NH₂ + HCl $\to$ CH₃NH₃Cl

2. Phản ứng với nitrous acid (H – O – N = O)

– Aniline phản ứng với nitrous acid ở nhiệt độ thấp tạo ra muối diazonium, là chất trung gian quan trọng tổng hợp nhiều hợp chất hữu cơ.

– Phản ứng của alkylamine bậc một với nitrous acid sinh ra nitrogen và alcohol.

3. Phản ứng ở nhân thơm của aniline

Nhóm NH₂ làm tăng khả năng phản ứng thế nguyên tử hydrogen trong vòng benzene của aniline. Phản ứng ưu tiên thế nguyên tử hydrogen ở các vị trí ortho (o-) và para (p-) của aniline.

4. Phản ứng tạo phức của methylamine hoặc ethylamine

Methylamine và ethylamine có phản ứng tạo phức với Cu(OH)₂.

V. Ứng dụng và điều chế

– Amine ứng dụng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, dược phẩm, thuốc nhuộm và sản xuất vật liệu.

– Phương pháp phổ biến để điều chế amine: khử hợp chất nitro hoặc alkyl hóa ammonia.

Sơ đồ tư duy Amine

B. Trắc nghiệm Amine

Câu 1. Phát biểu nào dưới đây không đúng?

A. Phân tử ethylamine chứa nhóm chức -NH₂.

B. Ethylamine tan tốt trong nước.

C. Ethylamine tác dụng với nitrous acid thu được muối diazonium.

D. Dung dịch ethylamine trong nước làm quỳ tím hóa xanh.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Ethylamine tác dụng với nitrous acid ở nhiệt độ thường tạo thành alcohol và giải phóng nitrogen:

$C_{2} H_{5} N H_{2} + H O N O \to C_{2} H_{5} O H + N_{2} + H_{2} O$

Câu 2. Methylamine là hợp chất có mùi khó chịu (như mùi tanh của cá). Phát biểu nào sau đây đúng về methylamine?

A. Methylamine có công thức phân tử là CH₅N.

B. Methylamine có tính base mạnh hơn ethylamine.

C. Methylamine tan rất tốt trong nước vì có phân tử khối nhỏ.

D. Methylamine là chất lỏng ở điều kiện thường.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Methylamine có công thức cấu tạo CH₃NH₂ nên công thức phân tử là CH₅N.

Câu 3. Các amine CH₃NH₂, CH₃NHCH₃, CH₃CH₂NH₂, NH₂CH₂NH₂ tan nhiều trong nước. Nguyên nhân là do các amine này

A. tạo được liên kết hydrogen với nước.

B. tạo được liên kết hydrogen liên phân tử với nhau.

C. hình thành lực tương tác van der Waals lớn giữa các phân tử.

D. đều ở thể khí nên dễ phân tán vào nước.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Do các amine trên có khả năng tạo liên kết hydrogen với nước nên chúng tan nhiều trong nước.

Câu 4. Phát biểu nào sau đây không đúng về ứng dụng của amine?

A. Các amine đều độc, chủ yếu được dùng để sản xuất thuốc diệt nấm mốc, thuốc kháng sinh.

B. Amine được sử dụng nhiều trong bào chế dược phẩm, vitamin.

C. Nhiều polymer như nylon-6,6, polyurethane (PU), … có thể được tổng hợp từ tiền chất là các amine.

D. Phẩm nhuộm azo và dược phẩm là các ứng dụng quan trọng của aniline.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Các amine chủ yếu được dùng để bào chế dược phẩm, tơ,…

Câu 5. Phát biểu nào sau đây không đúng về tính chất hoá học của dung dịch methylamine?

A. Phản ứng với HCl tạo thành CH₃NH₃Cl.

B. Hoà tan Cu(OH)₂ tạo thành [Cu(CH₃NH₂)₄](OH)₂.

C. Phản ứng với FeCl₃ tạo thành kết tủa Fe(OH)₃.

D. Phản ứng với HNO₂ tạo thành CH₃N₂⁺Cl⁻.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Phản ứng xảy ra:

CH₃NH₂ + HNO₂ $\to$ CH₃OH + N₂ + H₂O

Câu 6: Tên gọi và bậc của amine có công thức cấu tạo CH₃CH₂CH(CH₃)CH₂-NH₂ là

A. 3-methylbutan-4-amine, bậc một.

B. 2-methylbutan-l-amine, bậc hai.

C. 3-methylbutan-4-amine, bậc hai.

D. 2-methylbutan-l-amine, bậc một.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

CH₃CH₂CH(CH₃)CH₂-NH₂ có tên gọi 2-methylbutan-1-amine và là amine bậc một.

Câu 7. Số amine bậc I trong số các chất: CH₃NH₂, (NH₂)₂CO, CH₃NHCH₃, CH₃CH₂NH₂, NH₂CH₂NH₂, (CH₃)₃N, C₆H₅NH₂ (aniline) là

A. 4.

B. 5.

C. 6.

D. 7.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Amine bậc 1 gồm CH₃NH₂, CH₃CH₂NH₂, NH₂CH₂NH₂, C₆H₅NH₂.

Câu 8. Amine nào sau đây là amine bậc hai?

A. CH₃CH₂CH₂NH₂.

B. CH₃CH(NH₂)CH₃.

C. CH₃NHCH₂CH₃.

D. (CH₃)₃N.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Amine bậc 2 chứa nhóm –NH–.

Câu 9. Dung dịch amine nào dưới đây không làm quỳ tím đổi sang màu xanh?

A. Aniline.

B. Ethylamine.

C. Methylamine.

D. Dimethylamine.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Aniline có tính base rất yếu nên không làm quỳ tím chuyển màu.

Câu 10. Thêm methylamine đến dư vào dung dịch FeCl₃ thì thu được?

A. kết tủa màu nâu đỏ.

B. dung dịch màu vàng nâu.

C. kết tủa màu vàng nâu.

D. dung dịch màu nâu đỏ.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

FeCl₃ + 3CH₃NH₂ + 3H₂O $\to$ Fe(OH)₃ + 3CH₃NH₃Cl

(kết tủa màu nâu đỏ)

Câu 11: Thí nghiệm: Phản ứng của aniline với nước bromine

Bước 1: Cho khoảng 1 ml nước bromine vào ống nghiệm.

Bước 2: Thêm vài giọt dung dịch aniline vào ống nghiệm.

Phát biểu	Đúng	Sai
a. Do ảnh hưởng của vòng benzene, aniline dễ tham gia phản ứng thế nguyên tử H của vòng benzene hơn so với benzene, ưu tiên thế nào các vị trí ortho và para so với nhóm -NH₂.
b. Sau phản ứng thu được kết tủa màu trắng.
c. Tên gọi của sản phẩm thu được là 2,4,6-tribromoaniline.
d. Trong phản ứng trên, aniline thể hiện tính base.

Hướng dẫn giải

a – Sai. Vì do ảnh hưởng của nhóm –NH₂ nên aniline dễ tham gia phản ứng thế nguyên tử H của vòng benzene hơn so với benzene, ưu tiên thế nào các vị trí ortho và para so với nhóm -NH₂.

b – Đúng.

c – Đúng.

d – Đúng.

Câu 12: Nicotine là một chất gây nghiện mạnh, có trong thành phần của thuốc lá và gây ra tác động tiêu cực do phụ thuộc thuốc lá. Nicotine gây ra tăng nhịp tim, mức hô hấp, huyết áp, kích thích khu vực khoái cảm của não làm tăng cảm giác hưng phấn. Công thức của nicotine là

Trắc nghiệm Hóa học 12 Chân trời sáng tạo Bài 6 (có đáp án): Amine

Cho biết các phát biểu sau đúng hay sai?

Phát biểu	Đúng	Sai
a. Phân tử khối của nicotine là 162.
b. Nicotine có tính acid.
c. Nicotine tác dụng được với dung dịch HCl tạo muối ammonium.
d. Khi đốt cháy hoàn toàn nicotine trong oxygene, thu được số mol N₂ bằng với số mol nicotine ban đầu.

Hướng dẫn giải

a – Đúng.

b – Đúng.

c – Sai. Vì nicotine có tính base.

d – Đúng.

Câu 13: Tính thể tích dung dịch HCl 1 M cần thiết để trung hoà hoàn toàn 100 mL dung dịch methylamine 0,5 M?

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: 0,05 lít

Giải thích:

CH₃NH₂ + HCl $\to$ CH₃NH₃Cl

$n_{H C l} = n_{C H_{3} N H_{2}} = 0, 05$ mol

V_HCl= $\frac{0, 05}{1}$ = 0,05 lít.

Câu 14: Dẫn lượng dư methylamine qua 500 mL dung dịch FeCl₃ 0,1M. Sau phản ứng thu được m gam kết tủa. Tính giá trị của m?

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: 5,35 gam

Giải thích:

FeCl₃ + 3CH₃NH₂ + 3H₂O $\to$ Fe(OH)₃↓ + 3CH₃NH₃Cl

$n_{F e {(O H)}_{3}} = n_{F e C l_{3}} = 0, 05$ mol

Khối lượng kết tủa thu được là 0,05. 107 = 5,35 gam.

Câu 15: Cho 13,95 gam aniline tác dụng hoàn toàn với dung dịch Br₂. Sau phản ứng thu được m gam kết tủa trắng. Tính giá trị của m?

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: 49,5 gam

Giải thích:

$n_{C_{6} H_{5} N H_{2}} = \frac{13, 95}{93} = 0, 15$ mol

Trắc nghiệm Hóa học 12 Chân trời sáng tạo Bài 6 (có đáp án): Amine

Khối lượng kết tủa thu được là 0,15.330 = 49,5 gam.

Xem thêm các bài tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 12 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 5: Tinh bột và cellulose

Lý thuyết Bài 6: Amine

Lý thuyết Bài 7: Amino acid và peptide

Lý thuyết Bài 8: Protein và enzyme

Lý thuyết Bài 9: Đại cương về polymer

Lý thuyết Bài 10: Chất dẻo và vật liệu composite

Bài liên quan