Giải SGK Vật Lí 12 Bài 6 (Kết nối tri thức): Nhiệt hoá hơi riêng

Giải bài tập Vật Lí 12 Bài 6: Nhiệt hoá hơi riêng

Khởi động trang 27 Vật lí 12: Khi nước bắt đầu sôi, phải tiếp tục cung cấp nhiệt lượng cho nước để nước tiếp tục sôi (hóa hơi). Làm thế nào để xác định được độ lớn của nhiệt lượng làm hóa hơi hoàn toàn một lượng nước ở nhiệt độ không đổi?

Lời giải:

Để xác định độ lớn của nhiệt lượng cần thiết để hóa hơi hoàn toàn một lượng nước ở nhiệt độ không đổi, bạn có thể sử dụng công thức sau:

Q = m.L

Trong đó:

– Q là lượng nhiệt lượng cần thiết (đơn vị: joule hoặc calori).

– m là khối lượng của nước (đơn vị: gram hoặc kilogram).

– L  là nhiệt lượng hóa hơi riêng của nước, có giá trị là khoảng 2260 joule/gram hoặc 540 calori/gram.

Công thức này chỉ áp dụng khi nước đã chuyển từ trạng thái lỏng sang trạng thái hơi, tức là đã sôi và hóa hơi hoàn toàn.

I. Khái niệm nhiệt hóa hơi riêng

Hoạt động 1 trang 28 Vật lí 12: Tính nhiệt lượng cần thiết để làm cho 10 kg nước ở 25°C chuyển hoàn toàn thành hơi ở 100°C. Cho nhiệt dung riêng của nước là 4 200 J/kg.K; nhiệt hóa hơi riêng của nước ở 100°C là 2,26.10⁶ J/kg.

Lời giải:

Để tính nhiệt lượng cần thiết để chuyển hoàn toàn 10 kg nước từ 25 °C thành hơi ở 100 °C, chúng ta sẽ sử dụng công thức: $Q=Q_1+Q_2$

$\begin{array}{l}{Q}_1=m.c.\mathrm{\Delta }T=\mathrm{10.4200.}(100-25)=3150000J\\ Q_2=m.L=10.2,{26.10}^6=22600000J\\ \Rightarrow Q=3150000+22600000=25760000J\end{array}$

Hoạt động 2 trang 28 Vật lí 12: Vận động viên chạy Marathon mất rất nhiều nước trong khi thi đấu. Các vận động viên thường chỉ có thể chuyển hóa khoảng 20

Lời giải:

Q_nhiệt = Tổng năng lượng tiêu thụ x Tỉ lệ chuyển hóa nhiệt = 11000.0,8 = 8800 J

$m=\frac{Q_{nhiet}}{L}=\frac{8800000}{2,{45.10}^6}=3,59kg$

Lượng nước thoát ra khỏi cơ thể vận động viên là: $3,59.\frac{1}{4,{184.10}^3}=0,0009l$

II. Thực hành đo nhiệt hóa hơi của nước

Hoạt động trang 28 Vật lí 12: Hãy trả lời các câu hỏi sau:

– Từ công thức (6.3), cho biết cần đo đại lượng nào để xác định nhiệt hóa hơi riêng của nước?

– Nhiệt lượng làm cho nước trong bình nhiệt lượng kế hóa hơi được lấy từ đâu?

– Xác định nhiệt lượng nước trong bình nhiệt lượng kế thu được để hóa hơi bằng cách nào?

– Mô tả các bước tiến hành thí nghiệm.

– Để đảm bảo an toàn trong khi làm thí nghiệm cần phải chú ý điều gì?

Lời giải:

– Cần đo nhiệt lượng cần truyền cho chất lỏng và khối lượng chất lỏng để xác định nhiệt hóa hơi riêng của nước

– Nhiệt lượng để hóa hơi nước trong bình nhiệt lượng kế đến từ nguồn nhiệt bên ngoài. Thông thường, người ta sử dụng nguồn nhiệt như một đèn hoặc bếp để truyền nhiệt cho nước trong bình nhiệt lượng kế.

– Nhiệt lượng nước để hóa hơi trong bình nhiệt lượng kế có thể được xác định bằng cách đo sự thay đổi nhiệt độ của nước và sử dụng công thức Q = m.c.∆T

Trong đó, Q là nhiệt lượng, m là khối lượng nước, c là nhiệt dung riêng của nước, và ∆T là sự thay đổi nhiệt độ.

– Mô tả các bước tiến hành thí nghiệm:

+ Đặt một lượng nước đã biết khối lượng vào bình nhiệt lượng kế.

+ Ghi lại nhiệt độ ban đầu của nước.

+ Áp dụng nguồn nhiệt bên ngoài (đèn hoặc bếp) để truyền nhiệt cho nước trong bình.

+ Ghi lại nhiệt độ cuối cùng của nước khi nó đã hóa hơi.

+ Tính toán sự thay đổi nhiệt độ ∆T bằng cách lấy nhiệt độ cuối cùng trừ đi nhiệt độ ban đầu.

+ Sử dụng công thức Q = m.c.∆T để tính toán nhiệt lượng.

– Để đảm bảo an toàn trong khi làm thí nghiệm cần phải chú ý:

+ Sử dụng thiết bị bảo hộ như kính bảo hộ để bảo vệ mắt khỏi các tác động của nhiệt độ cao hoặc nước sôi.

+ Luôn luôn tuân thủ các quy tắc an toàn khi làm việc với nguồn nhiệt và các thiết bị đốt cháy.

+ Tránh tiếp xúc trực tiếp với nguồn nhiệt cao và giữ khoảng cách an toàn.

+ Sử dụng bình nhiệt lượng kế được thiết kế cho mục đích đo nhiệt lượng và đảm bảo nó không có vết nứt hoặc hỏng hóc.

Hoạt động trang 29 Vật lí 12: Từ kết quả thí nghiệm thu được, thực hiện các yêu câu sau:

– Vẽ đồ thị khối lượng m theo thời gian τ

– Vẽ đường thẳng đi gần các điểm thực nghiệm nhất (tham khảo Hình 6.1). Chọn hai điểm P, Q tuỳ ý trên đồ thị, xác định giá trị khối lượng m_P , m_Q và thời gian τ_P, τ_Q tương ứng.

– Tính công suất trung bình của dòng điện qua điện trở của nhiệt lượng kế.

– Tính nhiệt hóa hơi riêng của nước theo công thức:

$L=\frac{Q}{m}=\frac{\overline{P}({\tau }_Q-{\tau }_P)}{m_P-m_Q}$

Trong đó

$\overline{P}({\tau }_Q-{\tau }_P)$là nhiệt lượng do dòng điện qua diện trở tỏa ra trong thời gian ${\tau }_Q-{\tau }_P$; $m_P-m_Q$ là khối lượng nước đã hóa hơi trong khoảng thời gian trên.

– Xác định sai số của phép đo nhiệt hóa hơi riêng của nước.

Lời giải:

– Công suất trung bình của dòng điện qua điện trở của nhiệt lượng kế:

$\overline{P}=\frac{15,21+15,19+15,21+15,23+15,19+15,21+15,19}{7}=15,2W$

– Nhiệt hóa hơi riêng của nước theo công thức:

$L=\frac{Q}{m}=\frac{\overline{P}({\tau }_Q-{\tau }_P)}{m_P-m_Q}=\frac{15,2.(700-200)}{0,1187-0,1153}=2235294J/kg$

– Sai số của phép đo nhiệt hóa hơi riêng của nước: 2260000 – 2235296 = 24705

Lý thuyết Nhiệt hoá hơi riêng

I. Hệ thức tính nhiệt lượng trong quá trình truyền nhiệt khi một lượng chất lỏng hóa hơi ở nhiệt độ không đổi

– Nhiệt lượng cần cung cấp cho một lượng chất lỏng hóa hơi ở nhiệt độ không đổi phụ thuộc vào khối lượng và bản chất của chất lỏng

– Nhiệt lượng tỉ lệ thuận với khối lượng của chất lỏng

$\frac{Q}{m}$= hằng số

– Với mỗi chất lỏng, hằng số trong hệ thức có độ lớn riêng. Hằng số này được gọi là nhiệt hóa hơi riêng của chất lỏng

– Kí hiệu: L

– Đơn vị: J/kg

– Hệ thức tính nhiệt lượng cần cung cấp cho một lượng chất lỏng hóa hơi hoàn toàn ở nhiệt độ không đổi là

$Q=Lm$

II. Định nghĩa nhiệt hóa hơi riêng

– Nhiệt hóa hơi riêng của một chất là nhiệt lượng cần để 1 kg chất đó chuyển hoàn toàn từ thể lỏng sang thể khí ở nhiệt độ sôi.

$L=\frac{Q}{m}$

Trong đó:

Q là nhiệt lượng cần truyền cho chất lỏng (J).

m là khối lượng chất lỏng (kg).

– Chất lỏng có thể hóa hơi ở các nhiệt độ khác nhau. Thường thì nhiệt hóa hơi riêng của một chất tăng khi nhiệt độ giảm.

Ví dụ nhiệt hóa hơi riêng của nước ở ${100}^{\circ }C$ là $2,{26.10}^{6}J/kg$, ở ${50}^{\circ }C$ là $2,{39.10}^{6}J/kg$.

– Nhiệt hóa hơi riêng là thông tin cần thiết trong việc thiết kế, chế tạo các sản phẩm có sử dụng hiện tượng hóa hơi nhằm tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường.

Ví dụ như các thiết bị làm lạnh (máy điều hòa nhiệt độ, dàn lạnh, dàn bay hơi,…), nồi hấp tiệt trùng trong y học, thiết bị xử lí rác thải ứng dụng trong công nghệ nhiệt hóa hơi,…

Sơ đồ tư duy Nhiệt hóa hơi riêng

Xem thêm các bài giải bài tập Vật Lí lớp 12 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

Bài 5. Nhiệt nóng chảy riêng

Bài 6. Nhiệt hoá hơi riêng

Bài 7. Bài tập về vật lí nhiệt

Bài 8. Mô hình động học phân tử chất khí

Bài 9. Định luật Boyle

Bài 10. Định luật Charles