Soạn bài Quan thanh tra
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 50 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
– Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.(*)
– Khi đọc hiểu một văn bản hài kịch, các em cần chú ý:( ** )
+ Tóm tắt cốt truyện của văn bản.
+ Xác định được xung đột, dạng xung đột và tình huống nảy sinh, phát triển xung đột.
+ Tìm hiểu nhân vật trong hài kịch: xác định nhân vật nào là đối tượng của tiếng cười; phân tích tính cách của nhânvật được thể hiện qua tình huống, hành động kịch, ngôn ngữvà các thủ pháp trào phúng.
+ Liên hệ, kết nối văn bản kịch với kinh nghiệm của bản thân, với đời sống hiện tại để phân tích và đánh giá được tác động của tác phẩm hài kịch đối với người đọc và tiến bộ xã hội.
– Đọc trước đoạn trích; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Ni-cô-lai Va-xi-li-ê-víchGô-gôn (Nikolay Vasilyevich Gogol) và tác phẩm Quan thanh tra.
– Đọc nội dung giới thiệu để hiểu bối cảnh của đoạn trích.
Trả lời:
Tác giả Nikolay Vasilyevich Gogol (1809-1852)
– Quê quán : là một văn sĩ, thi sĩ, kịch tác gia và phê bình gia người Nga gốc Ukraina – Ba Lan.
– Sự nghiệp : Ông đã cống hiến cho văn học Nga và thế giới hàng chục tác phẩm kiệt xuất với rất nhiều bí ẩn riêng tư và đầy tính thời đại. Gogol là nhà văn hiện thực đầu tiên của ngôn ngữ Nga, và coi ông là người dẫn đầu Trường phái Tự nhiên.
– Các tác phẩm tiêu biểu : Người tù binh Kavkaz (truyện ngắn); Nhật ký một người điên (truyện ngắn); Cái mũi (truyện ngắn); Quan thanh tra (hài kịch); Chiếc áo khoác (truyện ngắn); Những linh hồn chết (tiểu thuyết),…
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính Quan thanh tra: Đoạn trích kể về phần đoạn hai quý tộc báo Khlet-xta- cốp là quan thanh tra làm cho quan lại địa phương tưởng anh là quan thanh tra và ra sức đối đãi, mời chào, đút lót lấy lòng. Sự việc vỡ lẽ khi chủ sự bưu điện đọc bức thư mà Khlet-xta-cốp viết. Bức thư mang nội dung chế giễu các quan chức địa phương, lần lượt từng người bị bôi nhọ.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu hỏi (trang 51 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Điều gì được thông báo ? Vì sao chủ sự bưu vụ có được thông tin đó ?
Trả lời:
– Điều được thông báo là người công chức mà mọi người đều tưởng là quan thanh tra lại không phải là quan thanh tra
– Chủ sự bưu vụ có được thông tin đó nhờ vào chính bức thư của người công chức viết ( tức là Khlet-xta- cốp)
Câu hỏi (trang 51 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Thị trưởng phản ứng như thế nào trước khi bức thư được đọc ?
Trả lời:
Thị trưởng trở nên hoảng hốt và sợ hãi trước hành động của chủ sự bưu vụ vì đã tự tiện mở thư của quan thanh tra mà mọi người vẫn tưởng :“Sao ông lại dám thế? Sao ông lại dám bóc thư của một vị quan lớn được ủy nhiệm như vậy ?”
Câu hỏi (trang 53 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Thông tin về thị trưởng được nhắc mấy lần ?
Trả lời: 3 lần thông tin về thị trưởng được nhắc lại và được ví như “…con ngựa thiến lông xám”.
Câu hỏi (trang 55 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Chỉ ra các lời thoại có màu sắc độc thoại, bàng thoại trong lời đối thoại của thị trưởng
Trả lời:
– Các lời thoại có màu sắc độc thoại : “Không, tôi chỉ là một thằng gì ngu xuẩn….”; “ Hừ thằng to đầu mà dại kia…vô tay hoan hô nó !”
– Các lời thoại có màu sắc bàng thoại : “ Trông này, trông này…thằng thị trưởng bị lừa này” ; “ Các ngài cười gì? Các ngài tự giễu mình đấy!”
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 56 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Liệt kê ít nhất năm lời chỉ dẫn sân khấu và nêu tác dụng của các chỉ dẫn đó trong việc thể hiện bối cảnh, xung đột, hành động và tâm trạng của nhân vật.
Trả lời:
– Chỉ dẫn : đọc tiếp ; ấp úng ; giữ thư lại ; thở dài ; đập đập tay lên trán ; Nắm tay, giậm chân xuống sàn.
– Tác dụng: Giúp người đọc có thể dễ dàng hình dung các cử chỉ, hành động của các nhân vật một cách chân thực từ đó theo dõi và hiểu được nội dung toàn bộ vở kịch cũng như ý nghĩa của vở kịch.
Câu 2 (trang 56 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Nêu tình huống và xung đột trong đoạn trích Quan thanh tra.
Trả lời:
– Tình huống : Mọi người nhận nhầm Khlet- xta-cốp là quan thanh tra được thủ đô cử tới. Chỉ đến khi chủ sự bưu điện đọc bức thư mà Khlet-xta-cốp viết, mọi người mới nhận ra mình bị lừa bởi một người vô danh rỗng túi. Bức thư mang nội dung chế giễu các quan chức địa phương, lần lượt từng người bị bôi nhọ.
– Xung đột :
+ Bề mặt : Quan chức địa phương >< Khlet-xta-cốp
+ Bề sâu: Nạn tham ô, tham nhũng, sự ngu dốt và thối nát của quan chức địa phương >< Lý tưởng
Câu 3 (trang 56 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Đặc điểm nhân vật hài kịch được thể hiện qua các nhân vật trong đoạn trích như thế nào? Em ấn tượng nhất với nhân vật nào? Vì sao?
Trả lời:
– Đặc điểm nhân vật hài kịch :
+ Thị trưởng “ ngu như một con ngựa thiến lông xám”
+ Chủ sự bưu vụ “giống thằng Mi- khê – ép…chắc cũng chè rượu và bần tiện như thế”
+ Ác-tê-mi-phi-líp-pô-vích : “Thằng viện trưởng viện tế bần là một con lợn chính cống đội mũ nồi”
+ Lu-ca lu-kích : “ Thằng kiểm học, người sặc mùi hành”
+ An-mốt phi- ô –do- rô – vích : “Thằng chánh án…thật hết sức mô- ve –tông”
– Em ấn tượng nhất với nhân vật thị trưởng bởi lẽ đặc điểm của nhân vật được miêu tả trong bức thư được nhắc lại tới 3 lần cùng với hình ảnh ví von sinh động, gây tiếng cười làm bản thân em thấy ấn tượng hơn cả.
Câu 4 (trang 56 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Nhân vật tích cực trong đoạn trích Quan thanh tra chính là tiếng cười. Hãy nêu ý kiến của em về quan điểm đó.
Trả lời:
Tiếng cười trong đoạn trích đã lên án thói hư tật xấu của bọn quan lại, lộ rõ bản chất của người cầm quyền. Bởi vậy thông qua tiếng cười đã đưa lại nhiều giá trị, bộc lộ sự ngu dốt và nạn tham nhũng của giới cầm quyền. Chính những giá trị tích cực mà tiếng cười mang lại, có thể nói nhân vật tích cực trong đoạn trích Quan thanh tra chính là tiếng cười.
Câu 5 (trang 56 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Thông điệp chính của đoạn trích là gì? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống hiện nay?
Trả lời:
Thông điệp chính của đoạn trích là vấn nạn đạo đức và tham nhũng trong xã hội ngày nay. Quan lại địa phương vốn là những kẻ tham nhũng vô cùng lo sợ, tìm mọi cách để mua chuộc, hối lộ cho quan thanh tra. Ngay khi nhận tin Khlet- xta- cốp là quan thanh tra thì nhanh chóng lấy lòng bằng cách bày ra những bữa ăn ngon, cho vay tiền thoải mái, thậm chí, ngài thị trưởng vì khát vọng thăng công tiến chức mà hiến cả con gái hòng lấy lòng vị “quan thanh tra” giả này. Đoạn trích đã vạch trần bản chất của bộ máy quan chức mục nát dưới chế độ Sa hoàng.
Qua thông điệp của đoạn trích như gửi đến một lời phê phán hiện thực xã hội khi nạn tham nhũng đang len lỏi và âm ỉ trong từng bộ máy chính quyền và cũng như một lời nhắc nhở cho sự ngu dốt và mục nát của chính quyền sẽ đưa đến những hậu quả nghiêm trọng.
Câu 6 (trang 56 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Hãy chọn một lời thoại mà em ấn tượng nhất. Nhập vai thể hiện lời thoại đó trước lớp.
Trả lời:
Lời thoại mà em ấn tượng nhất là lời thoại của ngài thị trưởng ở cuối đoạn trích : “Sao ấy à? Không tôi chỉ là một thằng già ngu xuẩn thôi !…Trả lời xem nào”. Em ấn tượng lời thoại này là bởi lẽ, trong lời thoại có chứa nhiều cung bậc cảm xúc và có cả những lời thoại mang chất đối thoại, độc thoại và cả bàng thoại.
Tóm tắt Quan thanh tra
Khlet-cốp – một tên vô danh, bỗng một ngày trúng số “độc đắc” được lên làm quan thanh tra. Dưới chức vụ này, hắn đã nhanh chóng vơ vét hết của cải, vật chất của các quan chức, đi tới đâu là hắn hỏi vay tiền và mọi người luôn sẵn sàng cống nạp cho hắn. Chưa dừng lại ở đó, hắn còn tranh thủ tán tỉnh vợ và con gái của viên thị trưởng. Trong thời điểm đó, bỗng mọi người phát hiện ra sự thật đằng sau về hắn qua một bức thư mà đích thân hắn viết và mang tới Nhà Bưu vụ. Đoạn kịch này nói về nội dung của bức thư đó, qua đó vạch trần bộ mặt của các quan chức thời đó.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Cánh diều hay, chi tiết khác:
Tri thức Ngữ văn trang 47
Quan thanh tra
Thực thi công lí
Thực hành đọc hiểu: Loạn đến nơi rồi
Thực hành tiếng Việt trang 71
Viết báo cáo kết quả của bài tập dự án