Soạn bài Muối của rừng
*Chuẩn bị
Câu hỏi trang 20 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Đọc trước truyện ngắn Muối của rừng, tìm hiểu thông tin về tác giả Nguyễn Huy Thiệp
Lời giải:
– Tác giả Nguyễn Huy Thiệp:
+ Sinh năm 1950
+ Quê quán: Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội
+ Là nhà văn có đóng góp trong việc đổi mới nội dung và hình thức nghề thuật của văn xuôi Việt Nam đương đại
+ Viết nhiều thể loại: truyện ngắn, thơ, tiểu thuyết, tiểu luận văn chương, kịch… nhưng đặc sắc nhất là truyện ngắn
+ Tác phẩm nổi tiếng: Tướng về hưu, Tuổi 20 yêu dấu, Chảy đi sông ơi,..
*Đọc hiểu
Câu hỏi 1 trang 20 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Thời điểm ông Diểu chọn để đi săn đem lại cho em suy nghĩ gì?
Lời giải:
Thời điểm ông Diểu chọn để đi săn là lúc mà thiên nhiên tràn đầy vẻ đẹp sức sống, xanh rươi với mưa xuân ấm áp, rừng ẩm ướp… Đây là thời gian thích nhất ở trong rừng.
Câu hỏi 2 trang 20 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Tại sao chi tiết kì ảo xuất hiện ở đây?
Lời giải:
Chi tiết kỳ ảo xuất hiện đã thể hiện không gian núi rừng vô cùng lạnh lẽo với làn sương mù dày đặc, tạo ấn tượng cho người đọc.
Câu hỏi 3 trang 21 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Ông Diểu đang bỏ lại dần những đồ vật trước khi tóm được con khỉ đực bị thương.
Lời giải:
Ông Diểu đã cởi bỏ giày và quần áo ngoài để lên trạc cây duối
→ Hình ảnh con người đang dần gần gũi, hòa hợp với thiên nhiên.
Câu hỏi 4 trang 22 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Tại sao ông Diểu lại tránh nhìn vào đôi mắt con khỉ?
Lời giải:
– Khỉ đực “co rúm người lại và nghiêng đôi mắt ươn ướt nhìn ông” bởi nó tin tưởng, dựa dẫm vào ông ông. Điều đó đã ép ông vào thế phải làm người tốt, phải đóng vai thiện trong khi ông đã là kẻ ác và vẫn không hề có ý định từ bỏ mục tiêu tóm lấy con mồi.
– Hành động tránh nhìn vào đôi mắt tội nghiệp của khỉ báo hiệu sự chuyển biến nội tâm trong nhân vật ông Diểu. Ông sợ sẽ mủi lòng và như vậy mục đích của chuyến đi săn có thể sẽ thất bại.
Câu hỏi 5 trang 24 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Tại sao ông Diểu lại vội vã bỏ đi?
Lời giải:
Sau khi phóng sinh cho khỉ đực, ông liền vội vã bỏ đi bởi ông sợ rằng mình sẽ thay đổi quyết định này
*Sau khi đọc
Câu hỏi 1 trang 24 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Truyện Muối của rừng có thể chia làm mấy phần? Hãy mô hình hóa câu chuyện bằng một sơ đồ thích hợp
Lời giải:
– Truyện Muối của rừng có thể chia làm 3 phần:
Phần 1: “ Sau Tết Nguyên đán …. khỉ bố và khỉ mẹ”: Cuộc đi săn của ông Diểu
Phần 2: “ Nhặt đất đá ném… xa hơn nhưng lại an toàn” Diễn biến tâm trạng của ông Diểu khi nhìn thấy con khỉ đực bị thương
Phần 3: Còn lại: Ông Diểu quyết định phóng sinh con khỉ đực
– Sơ đồ hóa câu chuyện:
Câu hỏi 2 trang 24 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Truyện được kể từ điểm nhìn nào? Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật.
Lời giải:
– Truyện được kể từ điểm nhìn: người kể chuyện- tác giả
– Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật: điểm nhìn giới hạn trong tầm hiểu biết của nhân vật ông Diểu.
→ Thể hiện khái quát được nhiều khía cạnh nội tâm, hành động, suy nghĩ của nhân vật
Câu hỏi 3 trang 24 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Nguyên nhân nào khiến ông Diểu muốn đi săn? Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả như thế nào trong truyện?
Lời giải:
Nguyên nhân khiến ông Diểu muốn đi săn:
– Có khẩu súng hai nòng mới do con trai học ở nước ngoài gửi về
– Khoảng thời gian sau Tết Nguyên đán là thời gian thích nhất ở rừng.
Hoạt động đi săn ông Diểu được miêu tả vô cùng cụ thể, chi tiết:
– Trang phục đi săn: “ nai nịt, mặc quần áo ấm, đội mũ lông và dận đội giày cao cổ”, “ mang theo cả nắm xôi nếp”
– “Ông đi men theo suối cạn, cứ thế ngược lên mó nước đầu nguồn”
– “ Phát đạn của ông Điểu trúng vào vai khỉ bố, khiến nó ngã nhào xuống đất”
– “ Ông Diểu tức giận cầm khẩu súng ném về phía trước”
– “ Nhặt đất đá ném theo lũ khỉ, ông Điểu vừa đuổi vừa la”
– “ Ông Diểu dồn con khỉ nhỏ đến bờ miệng vực”
Câu hỏi 4 trang 24 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Tìm và phân tích nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh con khỉ đực.
Lời giải:
– Nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh con khỉ đực vì nhìn con khỉ đức có gia đình, có trách nhiệm với gia đình khỉ đực, vì ông nhận ra hành động đi săn sẽ giết chết con khỉ đực, phá hoại một gia đình .
“Cách đó không xa, con khỉ cái cũng thập thò sau một gốc cây theo dõi. Ông thấy buồn tê tái đến tận đáy lòng. Ông nhìn cả hai con khỉ và thấy cay sống mũi. Hóa ra ở đời, trách nhiệm đè lên lưng mỗi sinh vật quả thật nặng nề.”
– Khi nhìn thấy nỗi đau của khỉ đực, tình yêu của khỉ cái với khỉ đực đã khiến ông Diểu nhận ra rằng thiên nhiên và con người đều có số phận, tính cách, tâm hồn và đời sống tình cảm riêng. Hơn thế nữa, bản tính tự nhiên của loài vật là bản tính thiện, vô tư, hồn nhiên, trong sáng. Vì thế, tự nhiên cho con người nhận thức được giá trị của tình yêu thương.
→ Đánh dấu sự thay đổi trong cách nhìn nhận của ông Diểu về gia đình khỉ từ đó thể hiện mối liên hệ gắn kết giữa con người và thiên nhiên.
Câu hỏi 5 trang 24 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Thống kê và phân tích ý nghĩa của những yếu tố kì ảo trong Muối của rừng. Những chi tiết này thể hiện chủ đề nào của tác phẩm?
Lời giải:
Những yếu tố kì ảo xuất hiện trong Muối của rừng:
– Không gian kì ảo: “ Từ dưới miệng vực, sương mù dâng lên cuồn cuộn, trông rất kinh dị, vừa đầy tử khí. Sương mù len vào từng chân bụi cân và xóa rất nhanh cảnh vật”
→ Ý nghĩa: Thể hiện không gian núi rừng vô cùng lạnh lẽo với làn sương mù dày đặc, tạo ấn tượng cho người đọc.
– Hình ảnh hoa tử huyền: “ Loài hoa tử huyền cứ ba chục năm mới nở một lần. Người nào gặp hoa tử huyền sẽ gặp may mắn. Hoa này màu trắng, vị mặn, bé bằng đầu tăm, người ta vẫn gọi hoa này là muối của rừng. Khi rừng kết muối, đấy là điềm báo đất nước thanh bình, mùa màng phong túc.”
→ Ý nghĩa: Đây vốn là một loài hoa không có thật nhưng qua ngòi búi của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, loài hoa ấy được coi là muối của rừng, kết tinh mọi điều tốt đẹp nhất trong cuộc sống. Đây là hình ảnh mang tính biểu tượng gợi nhắc niềm tin vào bản chất thuần phác, đẹp đẽ của thiên nhiên và con người
– Chủ đề của tác phẩm: Đề cao sự vị tha, hướng thiện của con người cùng vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo hóa và sự liên kết gắn bó giữa thiên nhiên và con người
Câu hỏi 6 trang 24 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Theo Ha-ra-ri ( Harari), có một quan niệm cho rằng: “Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi”. Đọc truyện ngắn Muối của rừng, em có tán thành quan niệm đó không? Vì sao?
Lời giải:
Em không tán thành với quan niệm: “Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi” vì:
– Khi đọc truyện ngắn Muối và rừng, chúng ta có thể cảm nhận các loài sinh vật đều có thế giới tâm trạng, cảm xúc, tình cảm riêng giống như con người. Điều đó được thể hiện thông qua ngòi bút tài hoa của nhà văn khi miêu hình ảnh, chi tiết về sự đau đớn của con khỉ đực, tình yêu, tình cảm gia đình của gia đình khỉ vô cùng sâu sắc.
– Khi con khỉ đực bị bắn ngã nhào xuống đất, khỉ mẹ cũng đã quay lại dìu khỉ bố chạy trốn; khỉ con xuất hiện và cướp súng ông Diểu nhưng nó bị rơi xuống vực. Tác giả cũng đã miêu tả về hình ảnh con khỉ đực bị thương, chậm rãi kêu và gương ánh mắt thành khẩn cầu xin về phái ông Diểu. Và khi ông định mang con khỉ về, coi nó như chiến lợi phẩm thì con khỉ cái xuất hiện, đã khiến ông thay đổi cách nhìn về gia đình loài khỉ cũng như hiểu được “trách nhiệm đè lên lưng mỗi sinh vật quả thật nặng nề.”
→ Chính nhân vật Diểu trong tác phẩm hay mỗi bản thân mỗi độc giả đều nhận ra rằng thiên nhiên sinh vật cũng như con người, cũng có thứ tình của nó. Thiên nhiên và con người cũng có sự liên kết gắn bó chặt chẽ và chúng ta cần có trách nhiệm bảo vệ và giữ gìn thiên nhiên.
Tóm tắt Muối của rừng
Ông Diểu vào rừng đi săn và ông đã bắn hạ được một con khỉ đực trong đàn. Con khỉ cái đã quay lại và đỡ con khỉ đực lên, nhưng nó đã bị ông Diểu đuổi đi. Ông cho rằng hành động của con khỉ cái là giả tạo và dối trá, nhưng nó đã xông đến chỗ con khỉ đực và mang nó đi. Những con khỉ con xuất hiện và cướp súng của ông Diểu đi, nhưng nó lại bị rơi xuống vực. Chứng kiến cảnh tượng đó, người đàn ông vừa hoang mang và sợ hãi rồi ông bỏ chạy như ma đuổi. Ông Diểu lại gặp lại con khỉ đực mà mình vừa mới bắn đang treo leo trên vách đá. Ông đã leo lên mỏm đá đó với ý nghĩ sẽ bắt con khỉ đực về, mặc cho ông phải bỏ lại quần áo. Con khỉ đực đã bị thương, nó chỉ nằm đó chậm rãi kêu và giương ánh mắt thành khẩn cầu xin về phía ông Diệu. Trước hình ảnh đó, ông Diệu lại dâng lên sự đau lòng nên đã tìm lá cây nhai kỹ để cầm máu cho con khỉ và lấy chiếc quần duy nhất trên người để băng bó cho nó. Sau đó ông Diểu vừa đỡ con khỉ đực vừa tìm cách xuống núi. Vừa mang khỉ xuống núi ông đã phải đấu tranh tâm lý rất nhiều, nhưng ông vẫn quyết định buông tha cho con khỉ. Ông Diểu đã gặp được một hình ảnh mà có lẽ cả đời ông nghĩ, mình cũng không thể gặp lại lần thứ hai. Ông đã gặp một loài hoa may mắn mà chỉ ba chục năm mới nở một lần. Loài hoa xuất hiện như là món quà cho những con người có tình thương và chuẩn bị báo hiệu sự sung túc, đủ đầy của đất nước. Và sau đó bóng dáng ông Diểu dần biến mất vào hư không.
Xem thêm các bài soạn văn lớp 12 Cánh diều hay, chi tiết khác:
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Muối của rừng
Thực hành đọc hiểu: Chiếc thuyền ngoài xa
Thực hành tiếng Việt trang 33
Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện
Trình bày về so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện