Lý thuyết Amino acid và peptide (Hóa 12 Chân trời sáng tạo 2025)

Lý thuyết Hóa học 12 Bài 7: Amino acid và peptide

A. Lý thuyết Amino acid và peptide

A. Amino acid

1. Khái niệm, cấu trúc và tên gọi

Khái niệm: Amino acid là hợp chất hữu cơ tạp chức, trong phân tử chứa đồng thời nhóm carboxylic (-COOH) và nhóm amino (- NH₂)

– Đặc điểm cấu tạo và tên gọi của amino acid

Amino acid thường được gọi bằng tên thông thường như glycine, alanine, valine,…

2. Tính chất vật lí

– Ở điều kiện thường, amino acid là chất rắn, khi ở dạng kết tinh, chúng không màu.

– Amino acid thường tan nhiều trong nước

– Amino acid có nhiệt độ nóng chảy cao.

3. Tính chất điện di

– Amino acid có khả năng di chuyển khác nhau trong điện trường tùy thuộc PH của môi trường (tính chất điện di).

Ví dụ:

4. Tính chất hóa học

1. Tính chất riêng của các nhóm chức

Amino acid có tính lưỡng tính và có phản ứng tạo thành ester khi có xúc tác acid mạnh.

+ Tác dụng với acid mạnh:

Ví dụ: H₂N – CH₂– COOH + HCl $\to$ ClH₃N – CH₂ – COOH

+ Tác dụng với base mạnh:

Ví dụ: H₂N – CH₂ – COOH + NaOH $\to$ H₂N – CH₂ – COONa + H₂O

+ Phản ứng tạo ester hóa

Ví dụ: Lý thuyết Amino acid và peptide (Hóa 12 Chân trời sáng tạo 2024) (ảnh 1)

2. Tính chất chung của 2 nhóm chức

Các $ε$ – amino acid, $ω$ -amino acid có thể tham gia phản ứng trùng ngưng tạo thành polymer.

B. Peptide

1. Khái niệm và cấu tạo

– Peptide là hợp chất hữu cơ được hình thành từ các đơn vị $α$ – amino acid liên kết với nhau qua liên kết peptide ( – CO – NH – )

– Peptide được tạo thành từ 2,3,4,… đơn vị $α$ -amino acid lần lượt được gọi là dipeptide, tripeptide, tetrapeptide,… Peptide được tạo thành từ nhiều đơn vị $α$ -amino acid được gọi là polypeptide.

2. Tính chất hóa học

1. Phản ứng thủy phân

Khi đun nóng peptide với dung dịch acid hoặc kiềm sẽ xảy ra phản ứng thủy phân. Tùy thuộc vào pH của phản ứng sẽ cho sản phẩm cuối cùng là các phân tử $α$ – amino acid ở các dạng khác nhau (phân tử trung hòa, cation, anion).

2. Phản ứng màu biuret

Trừ dipeptide, các peptide còn lại có khả năng hòa tan Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm tạo thành phức chất tan trong nước có màu tím đặc trưng. Phản ứng này còn được gọi là phản ứng màu biuret.

Sơ đồ tư duy Amino acid và Peptide

B. Trắc nghiệm Amino acid và peptide

Câu 1. Trong phân tử peptide, các α- amino acid liên kết với nhau qua liên kết

A. ion.

B. peptide.

C. hydrogen.

D. cộng hóa trị.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Trong phân tử peptide, các α- amino acid liên kết với nhau qua liên kếtpeptide.

Câu 2. Chất nào dưới đây là tripeptide?

A. Gly-Ala.

B. Gly-Ala-Val.

C. Gly-Gly-Ala-Val.

D. Ala-Gly-Gly-Val.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Tripeptide là peptide được tạo thành từ 3 đơn vị α- amino acid.

Câu 3. Chất nào sau đây tham gia phản ứng màu biuret?

A. Gly-Ala.

B. Ala-Val.

C. Gly-Gly-Ala-Val.

D. Ala

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Các peptide phân tử có từ 3 đơn vị α- amino acid trở lên tham gia phản ứng màu biuret.

Câu 4. Các phát biểu nào sau đây không đúng về cấu tạo của amino acid?

A. Chúng luôn chứa đồng thời nhóm amino và carboxyl.

B. Số nhóm carboxyl luôn nhiều hơn amino.

C. Luôn tồn tại chủ yếu dạng ion lưỡng cực.

D. Trong Glu, số nhóm carboxyl nhiều hơn số nhóm amino.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Tùy từng amino acid mà số nhóm -NH₂ và số nhóm -COOH là bằng nhau hay khác nhau.

Câu 5. Cho các chất có công thức cấu tạo dưới đây:

Trắc nghiệm Hóa học 12 Chân trời sáng tạo Bài 7 (có đáp án): Amino acid và peptide

Những hợp chất nào trong số các chất trên thuộc loại α-amino acid?

A. Chất (2), chất (3) và chất (4).

B. Chất (1) và chất (2).

C. Chất (1) và chất (3).

D. Chất (1), chất (2) và chất (4).

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

α- amino acid là amino acid phân tử chứa nhóm –NH₂ liên kết với C ở vị trí α.

Chú ý: Chất (4) biểu diễn α- amino acid dưới dạng ion lưỡng cực.

Câu 6: Chất nào sau đây là amino acid?

A. CH₃COOH.

B. H₂N-CH₂-COOH.

C. C₃H₅(OH)₃.

D. C₁₇H₃₅COOH.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Amino acid là hợp chất hữu cơ tạp chức phân tử chứa đồng thời nhóm –NH₂ và nhóm –COOH.

Vậy H₂N-CH₂-COOH là amino acid.

Câu 7. Tính lưỡng tính của amino acid thể hiện qua phản ứng với

A. acid mạnh, base mạnh.

B. acid, kim loại kiềm.

C. alcohol trong môi trường acid mạnh.

D. Cu(OH)₂, phản ứng màu biuret.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Tính lưỡng tính của amino acid thể hiện qua phản ứng với acid và base.

Câu 8. H₂N-CH₂-COOH tồn tại chính ở dạng

A. phân tử trung hòa.

B. ion lưỡng cực.

C. cation.

D. anion.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Amino acid tồn tại chủ yếu dưới dạng ion lưỡng cực.

Câu 9. Tính chất vật lý nào sau đây là tính chất đặc trưng của amino acid?

A. Nhiệt độ nóng chảy cao.

B. Không hòa tan trong nước.

C. Là chất khí ở nhiệt độ phòng.

D. Có độc tính cao.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Do tồn tại ở dạng ion lưỡng cực nên amino acid có nhiệt độ nóng chảy cao.

Câu 10. Tính chất hóa học nào sau đây là đặc trưng của amino acid?

A. Tính oxi hóa mạnh.

B. Tính khử mạnh.

C. Tính lưỡng tính.

D. Tính acid mạnh.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Do phân tử amino acid vừa chứ nhóm –NH₂ vừa chứa –COOH nên chúng có tính chất lưỡng tính.

Câu 11: Các phát biểu về tính chất của peptide

Phát biểu	Đúng	Sai
a. Thủy phân hoàn toàn Gly-Ala-Val thì thu được Gly, Ala và Val.
b. Thủy phân không hoàn toàn Gly-Ala-Val có thể thu được Gly-Ala và Gly-Val.
c. Gly-Ala-Val phản ứng với Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm tạo thành dung dịch màu tím.
d. Gly-Gly phản ứng hoàn toàn với NaOH thu được H₂NCH₂COONa.

Hướng dẫn giải

a – Đúng.

b – Sai. Thủy phân không hoàn toàn Gly-Ala-Val không thu được Gly-Val.

c – Đúng.

d – Đúng.

Câu 12: Phát biểu nào sau đây là đúng hay sai?

Phát biểu	Đúng	Sai
a. Tripeptide Gly-Ala-Gly có phản ứng màu biure với Cu(OH)₂..
b. Trong phân tử dipetide mạch hở có hai liên kết petide.
c. Protein đơn giản được tạo thành từ các gốc $α$ -amino acid.
d. Tất cả các petide đều có khả năng tham gia phản ứng thủy phân.

Hướng dẫn giải

a – Đúng.

b – Sai. Vì dipeptide mạch hở chỉ có 1 liên kết peptide.

c – Đúng.

d – Đúng.

Câu 13: X là một α – amino acid no, chỉ chứa 1 nhóm –NH₂ và 1 nhóm –COOH. Cho X tác dụng vừa đủ với 100 ml dung dịch NaOH 1M, thu được 11,1 gam muối. Khối lượng của X là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: 8,9 gam

Giải thích:

H₂N-CH(R) –COOH + NaOH $\to$ H₂N-CH(R) –COONa + H₂O

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng: m + 0,1 .40 = 11,1 + 0,1.18

Vậy m = 8,9 gam.

Câu 14: Cho 22,25 gam Ala tác dụng hoàn toàn với dung dịch HCl, sau phản ứng thu được m gam muối. Tính giá trị của m?

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: 31,375 gam

Giải thích:

Ta có: n_Ala = 0,25 mol.

H₂N-CH(CH₃)-COOH + HCl $\to$ ClH₃N-CH(CH₃)-COOH

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

Khối lượng muối là 22,25 + 0,25.36,5 = 31,375 gam

Câu 15: Thủy phân hoàn toàn m gam (A) Ala-Gly-Gly-Val trong dung dịch NaOH thu được 67,9 gam muối H₂N-CH₂-COONa. Xác định giá trị của m?

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: 105,7 gam

Giải thích:

Ta có: $n_{H_{2} N - C H_{2} - C O O N a} = 0, 7$ mol

Mà n_A = $\frac{1}{2} n_{H_{2} N - C H_{2} - C O O N a} = 0, 35$ mol

Vậy m = 0,35.(89 + 75.2 + 117 – 18.3) = 105,7 gam.

Xem thêm các bài tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 12 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 6: Amine

Lý thuyết Bài 7: Amino acid và peptide

Lý thuyết Bài 8: Protein và enzyme

Lý thuyết Bài 9: Đại cương về polymer

Lý thuyết Bài 10: Chất dẻo và vật liệu composite

Lý thuyết Bài 11: Tơ – Cao su – Keo dán tổng hợp

Bài liên quan